Overslaan en naar de inhoud gaan
foto: Yvan Derycke

In memoriam - Godelieve Spiessens (1932-2020)

De families Tobi, Lemire en Hofmans, de luitvirtuoos Emanuel Adriaenssen en de componist Jan Thomas Baustetter: het zijn slechts enkele van de namen die Godelieve Spiessens (1932-2020) van de vergetelheid wist te redden en die dankzij haar een plek kregen in Museum Vleeshuis. Een leven gewijd aan muziekhistorisch onderzoek mondde uit in een schatkist aan boeken en wetenschappelijke artikels. Die schatkist is Godelieves nalatenschap: een jaar geleden, op 27 maart 2020, overleed ze.

Godelieve Spiessens studeerde musicologie en kunstgeschiedenis aan de KULeuven. Daar behaalde ze in 1962 haar doctoraat met een proefschrift over de 16de-eeuwse, Antwerpse luitcomponist en -virtuoos Emanuel Adriaenssen (Leven en werk van de Antwerpse luitcomponist Emanuel Adriaenssen, ca. 1554-1604; beschikbaar in de bibliotheek van Museum Vleeshuis).  Dat proefschrift zette de toon voor haar verdere leven als onderzoekster: precisie en nauwgezetheid, doorgedreven bronnenonderzoek en een interesse voor zowel de partituur als de biografie van de persoon achter de muziek.

Emanuel Adriaenssen, Almande uit Pratum Musicum 1584 & Novum Pratum Musicum 1592, gespeeld uit de editie door Godelieve Spiessens
Gespeeld door Noor Wouters, leerling luit, Academie Wilrijk

 

Godelieve Spiessens’ focus lag hoofdzakelijk op het Antwerpse muziekleven, van de 16de tot de vroege 19de eeuw. Ze was vertrouwd met de meest obscure en moeilijk toegankelijke bronnen. Wie ooit onderzoek voerde in het Antwerpse Stadsarchief of de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience is haar daar vroeg of laat ongetwijfeld tegengekomen.

Elke publicatie van haar hand leverde een schat aan nieuwe informatie op, over componisten, instrumentenbouwers en musici. Heel wat aandacht ging naar muzikale families, zoals Tobi, Baustetter, Hofmans en Lemire, waarbij ze, generatie na generatie, blootlegde wat de impact was van de familieleden op het Antwerpse muziekleven, in de kerk, de opera of elders.

Onder meer de Antwerpse luitschool, de stadsbeiaardiers en de speellieden waren ruimere onderwerpen waar ze veel over schreef. In 2009 verscheen Geluit in Antwerpen ter gelegenheid van het eerste internationale Europese Luitfestival. In 2014 publiceerde ze haar onderzoek naar het Antwerpse gilde van de speellieden in boekvorm; het betrof een herwerking van onderzoek dat ze eerder, tussen 1968 en 1990 in losse artikels had gepubliceerd en dat een van de hoekstenen van haar wetenschappelijke oeuvre was.



Anoniem, Speellieden aan het Groenkerkhof (Antwerpen, 16de eeuw)

 

Godelieve Spiessens’ bibliografie telt meer dan 300 artikels (in onder meer Musica Antiqua, Belgisch Tijdschrift voor Muziekwetenschap, Geluit-Luthinerie en het Jaarboek voor Geschiedenis en Volkskunde), maar ook onder meer lemmata in The New Grove Dictionary of Music and Musicians en bijdragen aan tentoonstellingscatalogi. Daarnaast verzorgde ze belangrijke partituuredities, waaronder de editie van drie 17de-eeuwse klavierhandschriften (Aren­donk, Dimpna Isabella en Maria Therese Reijn­ders, in de reeks Monu­men­ta Flandriae Musica)

Als erkenning voor haar volledige wetenschappelijke oeuvre ontving Godelieve Spiessens in 2006 de Prijs voor Geschiedenis en Volkskunde van de Provincie Antwerpen.

Godelieve Spiessens’ onderzoek vond ook zijn weerslag in Museum Vleeshuis. Toen conservator Karel Moens de permanente opstelling ‘Klank van de Stad’ in 2004-2006 voorbereidde, leverde Godelieve Spiessens heel wat informatie aan voor het deel rond het muziekleven tot ca.1800, en in het bijzonder bij de thema’s die te maken hadden met de speellieden en de torenmuziek (beiaard, torenwachters). Ook in de jaren daarna hield ze contact met het museum en woonde ze regelmatig concerten bij, voor de laatste maal in november 2019, toen er 16de-eeuws, Antwerps repertoire te horen was tijdens de Woensdagklanken.

Op 27 maart 2020 overleed Godelieve Spiessens. Museum Vleeshuis plande een herdenkingsconcert in het najaar van 2020. Door de Covid19-crisis was dat helaas niet mogelijk.

 

Een volledige bibliografie kan je hier downloaden.

Meld je aan voor de nieuwsbrief